Vải lanh là gì? Vải lanh được bắt nguồn từ đâu? Còn điều gì bạn đang chưa biết về Vải Lanh không? Tất cả sẽ được Sông Hồng giới thiệu trong bài viết tìm hiểu về Vải Lanh ngay hôm nay.

vải lanh là gì? Đặc tính phân loại vải sợi lanh

Định nghĩa Vải Lanh

Nội dung chính

1 Định nghĩa Vải Lanh
2 Lịch sử hình thành và phát triển của vải Lanh
3 Sợi lanh
4 Tính chất – đặc điểm đặc biệt của dòng vải lanh
5 Quá trình sản xuất vải lanh
6 Ứng dụng trong đời sống
7 Tiêu chuẩn đo lường của vải lanh trên thế giới
8 Ưu nhược điểm của dòng Vải Lanh
9 Những điều có thể bạn chưa biết về Vải Lanh
10 Những câu hỏi thường gặp

Vải lanh là dòng vải được làm từ những phần vỏ, và xơ hoặc là sợi của chính cây lanh. Loại cây này chủ yếu xuất hiện tại những khu vực có khí hậu mát mẻ. Tại Việt Nam loại cây này được xuất hiện chủ yếu ở hướng Tây Bắc của nước ta, khu vực có mức nhiệt độ tương đối lạnh đặc biệt là tại Sapa. Sau khi đã khai thác các phần của cây lanh chúng sẽ được đem về để xử lý trước khi tạo ra thành các sợi. Rồi từ sợi dệt ra thành vải lanh như ngày nay.

Thời gian trước thì Vải Lanh được dệt theo phong cách truyền thống là quay tơ nhưng cùng với sự phát triển của khoa học và kỹ thuật thì các sợi vải lanh đã được đưa vào máy dệt sau tạo ra tấm vải. Đặc điểm của cách làm này sẽ giúp cho số lượng vải được nhiều hơn, màu sắc đa dạng hơn, hoa văn. Sự xuất hiện của dòng vải này đã có từ lâu nhưng hiện tại nó vẫn là một trong những dòng vải đang được ưa chuộng trên thị trường.

Lịch sử hình thành và phát triển của vải Lanh

Tại khu vực Lưỡng Hà thời ngày xưa, con người đã trồng cây lanh nhằm để làm vải. Nhưng phần lớn nó được dùng cho tầng lớp quyền quý ngày xưa. Nếu ai đó đã từng nhìn thấy xác ướp Ai Cập thường sẽ thấy quấn một lớp vải bên ngoài thì đó chính là vải được làm từ cây lanh mà ra. Bên cạnh đó vải Lanh cũng được sử dụng để làm ra những bộ trang phục truyền thống sử dụng hằng ngày nơi đây.

Các nhà khảo cổ học đã tình cờ phát hiện ra một mảnh vải lanh đã được nhuộm tại một hang động sau đó được đem về để kiểm tra, phân tích và đánh giá Vải có nguồn gốc cách đây vào khoảng 36,000 năm trước điều này chứng tỏ vải lanh là một trong những dòng vải xuất hiện đầu tiên trên thế giới. Vào khoảng năm 1881, khi phát hiện ra được Lăng Mộ của Vua Pharaoh Ramses II thì ta thấy được vải lanh ở đây vẫn đang ở trạng thái nguyên vẹn mặc dù đã phải trải qua hơn 3000 năm.

Bên cạnh đó các xác ướp của “Kaboolie” con gái của một tu sĩ Ammon hay là lăng mộ của Tutankhamen cũng xuất hiện vải lanh ở trong tình trang y nguyên điều đó cho chúng ta thấy rõ được độ bền của vải làm từ cây lanh là cực kỳ cao. Vải lanh bắt đầu ghi chép lại đầu tiên vào cách đây khoảng hơn 4000 năm tại Ai Cập. Bên cạnh đó còn cũng có nhiều phiến đá xuất hiện ra những văn bản viết tay được viết nên. Chữ tại thời kỳ này được viết bởi các ký tự âm tiết Linear B ở Pylos, Hylap nó xuất hiện ở dưới dạng chữ tượng hình được gọi là “li-no” còn đối với những người Nữ dệt sẽ gọi là “li-ne-ya”.

Đến từ thế kỷ thứ 12 chúng ta đã phát hiện ra những ghi chép nói về giao dịch giữa người thương nhân Phoenicia và người dân tại Địa Trung Hải, bên cạnh đó họ cũng được giới thiệu về việc trông lanh và làm vải lanh tại Ireland có từ trước công nguyên..

lịch sử hình thành phát triển của vải lanh

Vào năm 1685 khi mà sắc lệnh Nantes đã bị thu hồi thì có nhiều người Huguenot đã vượt biên và trốn ra khỏi Pháp để tiến đến với quần đảo anh. Trong số những người này xuất hiện một người dệt vải lanh tốt nhất, đẹp nhất tại thị trấn Cambrai đó chính là ông Louis Crommelin. Ông đã trốn khỏi nơi đây và bươn trải ở nhiều nơi sau cùng ông định cư cùng với gia đình ở tại thị trấn Lisburn. Từ Lisburn để đến trung tâm sản xuất vải lanh nổi tiếng nhất tại thời kỳ đó mất khoảng 10 dặm. Cái tên Linenopolis đã bắt đầu xuất hiện tại thời kỳ Victoria thời kỳ mà số vải lanh đang được sản xuất số lượng nhiều nhất cũng là lớn nhất.

Trong giai đoạn của chiến tranh thế giới thứ nhất đang diễn ra, Louis Crommelin đã có bước đầu cải tiến được ngành dệt vải và với những đóng góp của mình cho ngành vải lanh ông đã được bổ nhiệm làm người chịu trách nhiệm nhằm phát triển lĩnh vực dệt vải lanh. Thành quả của ông đã đến vào trong năm 1711 đã thành lập nên hội đồng quản trị của các nhà sản xuất vải lanh tại Ireland.

Sợi lanh

Sợi lanh là một loại sợi có dạng vỏ, chiều dài của nó sẽ rơi vào khoảng từ 25mm cho tới 150mm. Đường kính trung bình sẽ có từ 12 μm cho đến 16 μm. Được chia ra thành hai loại sợi: Sợi sơ dạng ngắn dùng cho vải thô và sợi sơ dạng dài được dùng cho những loại vải cao cấp. Nếu muốn nhận biết về sợi lanh theo hình học thì mặt cắt ngang của sợi sẽ có hình dạng đa giác không đề.

Tính chất – đặc điểm đặc biệt của dòng vải lanh

Khi được tiếp xúc với vải lanh ta sẽ có cảm giác mát mẻ, sờ vào thì trơn mịn. Khi giặt vải lanh thì cảm thấy vải mềm hơn. Nếu quần áo vải lanh không được bảo quản tốt làm cho có nhiều nếp nhăn và co nhàu thì những vị trí đó rất dễ bị đứt những sợi chỉ lanh. Những vị trí dễ bị đứt nhất đó là ở cổ áo, đường viền hoặc những nơi bị nhăn khi ủi đồ.

Vải thường sẽ có độ bóng tự nhiên cao, màu sắc của chúng có thể thay đổi từ màu trắng ngà, nâu vàng và có thể là màu xám. Vải lanh màu trắng tinh được tạo ra từ những loại vải khác đó là tẩy trắng kỹ trước khi để đem đi nhuộm.

Vải có tính chất dày và mỏng với cảm giác xoăn và có độ nhám, điều đặc biệt ở đây là nó có thể thay đổi từ tính chất cứng và thô, cho đến mềm mại và mịn màng. Khi được xử lý đúng theo các quy chuẩn thì dòng vải lanh có khả năng hấp thụ nước và xả nước một cách rất nhanh chóng. Vải có thể đạt được độ ẩm ở mức tối đa lên tới 20% mà không gây ra cảm giác ẩm ướt khi mang ra sử dụng.

tính chất đặc điểm đặc biệt của dòng vải lanh

Về độ bền và độ chắc của vải lanh là không thể bàn cãi tới, và nó là một trong số ít các loại vải mà khi bị ướt lại chắc chắn hơn khi khô. Các sợi lanh không sẽ chịu được khả năng kéo giãn và có khả năng chịu được mài mòn. Tuy nhiên, do những sợi lanh có khả năng đàn hồi thấp, vải sẽ bị đứt nếu vải thường xuyên bị gấp và ủi tại cùng một vị trí, một cách liên tục nhiều lần.

Nấm mốc, mồ hôi và thuốc hóa học được dùng để tẩy rửa cũng có thể gây hư hại vải lanh, nhưng nó là loại vải duy nhất không có sử dụng chất hóa học nhưng vẫn có thể chống được nhậy và bọ thảm. Về cơ bản, vải cũng tương đối dễ sử dụng vì vải có thể giặt khô, giặt máy hay là giặt hấp. Nó cũng có khả năng chống lại bám bụi và vết bẩn. Vải cũng không bị tình trạng xơ hay sờn vải.

Lưu ý rằng vải lanh không nên làm khô quá mức cho phép. Nó sẽ rất dễ bị nếp gấp nên cần phải ủi thường xuyên để duy trì được độ mịn của vải. Sau khi sử dụng vải xong nên treo, móc sản phẩm lên hạn chế gấp cất vào tủ. Có một đặc điểm vừa được xem là khuyết điểm của vải và vừa được xem là ưu điểm chính là “Slub” đối với quần áo thì được coi như bộ đồ có chất lượng thấp còn đối với vật dụng để trang trí đồ nội thất thì người ta cố tình thêm vào để tạo nét thẩm mỹ tự nhiên và tính toàn vẹn của dòng vải.

Quá trình sản xuất vải lanh

Bước 1: Chất lượng thành phẩm làm từ sợi lanh sẽ phụ thuộc vào điều kiện trồng cây lanh cũng như kỹ thuật thu hoạch. Để tạo ra sợi lanh dài nhất thì người ta phải nhổ đi toàn bộ cây hoặc là cắt át đi gốc cây. Thu hoạch xong thì hạt giống sẽ được mang đi tách ra bằng quá trình cơ học được gọi là gợn sóng hoặc sàng lọc.

Bước 2: Để lấy được phần xơ ra từ thân cây thì cần giầm cây lanh. Nó được xem là một quá trình sử dụng những loại vi khuẩn có ích để tự phân hủy được Pectin để làm cho các sợi có thể gắn kết với nhau. Bên cạnh đó cũng có sử dụng các dạng hóa chất để giầm nhưng điều này sẽ gây ảnh hưởng tới chất lượng vải cũng như chất lượng của sợi lanh. Để giầm tự nhiên thì chúng ta có thể làm cho nó trong các cái bồn, bể hoặc giầm trực tiếp ở ngoài ruộng lanh. Bước tiếp theo sau quá trình giầm là đập. Công đoạn này diễn ra hai mốc thời gian chủ yếu là từ tháng 8 và tháng 12. Ở trong công đoạn này sẽ giúp loại bỏ các phần gỗ của thân cây bằng việc đem chúng đi nghiền hai con lăn bằng kim loại, điều đó sẽ làm cho bộ phận thân cây được tách ra.

Bước 3: Phần xơ lanh sẽ được tách ra và được để riêng còn những phần khác như hạt lanh, mảnh vụn hoặc là xơ ở dạng ngắn được dành cho các mục đích sử dụng khác nhau. Tiếp theo là tới bước chải sợi lanh, Các sợi lanh ngắn sẽ được tách ra bằng lược giống như chúng ta dùng để chải tóc. Những sợi mềm và sợi dại nó sẽ ở lại.

Bước 4: Sau quá trình tách các sợi lanh ra và xử lý, chúng thường sẽ được mang đi xe thành các sợi hoặc là đem đi dệt thành vải. Khi dệt vải xong sẽ đem vải đi tẩy trắng trước khi đem vào quá trình nhuộm hoặc in. Bên cạnh đó, Sông Hồng cũng sẽ giới thiệu tới mọi người phương pháp dệt khác có tên bông vải hóa. Công nghệ này sẽ tạo ra vải nhanh hơn và cần ít trang thiết bị hơn. Để làm được điều này chúng ta cần phải sử dụng loại máy móc sử dụng cho sợi bông, nhưng điểm yếu chính là sợi vải khi ra thành phẩm không giữ được vẻ bề ngoài của vải lanh.

Cây lanh hiện tại đang được trồng ở trong nhiều khu vực trên thế giới đặc biệt là tại Tây Âu. Nhưng vì sự phát triển của ngành công nghiệp nên đang được chuyển hướng sang khu vực của Đông Âu và Trung Quốc. Mặc dù tại 3 khu vực này có lượng hàng hóa lớn nhưng chất lượng không thể so sánh được với những khu vực Ireland, Ý, Bỉ hoặc là các như Ba Lan, Pháp, Đức và Ấn Độ….Hiện tại Mỹ là nước nhập khẩu với số lượng hàng đầu để dùng cho thị trường bọc đồ, vật dụng hàng hóa.

Ứng dụng trong đời sống

Trong thời gian 3 thập kỷ qua việc ứng dụng của các loại vải này đã có nhiều sự thay đổi. Năm 1990 có tới 70% vải lanh được sử dụng cho ngành dệt may nhưng ở thời kỳ trước đó cụ thể là năm 1970 chỉ có 5% được sử dụng để phục vụ cho ngành thời trang.

Hiện nay vải đang được dùng để làm sản phẩm chăn ga gối đêm khăn ăn…, các mặt hàng được dùng để trang trí nội thất thương mại như một tấm phủ nền/ tường, bọc ghế, trang trí cửa sổ,…, không thể thiếu các mặt hàng may mặc như trang phục, đồ đồng phục công ty, áo sơ mi,… cho tới những sản phẩm công nghiệp như: túi đựng hành lý, tranh sơn dầu hoặc chỉ khâu,…

Một thời được rất nhiều người dùng ưa chuộng sử dụng để làm họa tiết cho phần mu giày lười nhưng giờ thì người ta thường sử dụng sợi vải tổng hợp để làm được điều này. Với những người đàn ông tại thế kỷ 20 chắc bạn không còn xa lạ khi xem các bộ phim thời ấy sẽ thấy một số anh chàng thường sử dụng sản phẩm vải lanh để ép và gấp lộ những góc cạnh sau đó sử dụng chung để mang vào trang trí phần ngực áo của mình. Điều này giúp người đàn ông trở nên lịch lãm và sang trọng hơn.

Hiện nay một số nhà nghiên cứu cũng đang thử nghiệm sự kết hợp giữa hai dòng sợi tự nhiên được xem như là tốt nhất và rẻ nhất và là sợi bông và sợi lanh để tạo ra một loại chỉ mới điều này sẽ giúp cải thiện được chất lượng của vải bông chéo trong thời tiết nóng và ẩm. Vải lanh hiện nay cũng được các họa sỹ sử dụng để làm nền cho bức tranh sơn dầu. Ở Mỹ người ta thường sử dụng vải bông hơn là vải lanh vì giá của bãi bông rẻ bằng 1 phần 3 của vải lanh, chỉ có những họa sĩ chuyên nghiệp hoặc các nghệ sĩ mới sẽ thường xuyên sử dụng chúng.

Tuy nhiên khác với thị trường ở Mỹ và ở châu Âu, vải Lanh thường là loại vải nền duy nhất được sử dụng cho các cửa hàng nghệ thuật; ở Anh đều có sẵn cả vải lanh và bông nhưng bông vải sẽ có mức giá rẻ hơn. Nhưng loại vải được ưa chuộng hơn chính là vải Lanh vì tính chắc chắn, độ bền của chính nó.

Tiêu chuẩn đo lường của vải lanh trên thế giới

Đơn vị có tiêu chuẩn dành riêng cho chỉ lanh là “lea”.
Độ dài của vải sẽ được tính bằng “Yard” (Thước) của một Pound (cân) rồi chia với 300

Để dễ hiểu hơn thì chúng tôi có một ví dụ như sau:

Bạn mua một loại sợi có kích thước 1 “lea” nó có chiều dài là 300 (Yard)/1 Pound. Một số loại vải tốt ở Ireland có thể đạt lên tới 40 lea và nó sẽ cho tới 12,000 Yard/1 Pound. Cách tính chiều dài này được dựa trên một phép đo gián tiếp tùy độ mịn của vải lanh từ số đơn vị chiều dài trên 1 đơn vị khối lượng. Được ký hiệu là Nel. Nếu xét tại Việt Nam hoặc là một số nước châu Âu khi sử dụng hệ mét thì lại biểu thị chiều dài 1000 Nm trên mỗi Kg. Còn ở Trung Quốc, đơn vị của hệ thống bông vải thường được sử dụng đơn vị là NeC. Quy đổi ra thì nó sẽ tương đương đối với chiều dài là 840 Yard trên một Pound.

tiêu chuẩn đo lường của vải lanh trên thế giới

Ưu nhược điểm của dòng Vải Lanh

Những ưu điểm của vải được làm từ sợi cây lanh

Vải có một độ bóng tự nhiên cực cao.
Thuận tiện cho việc sử dụng kể cả giặt tay hay giặt máy
Có độ bền rất cao.
Khả năng thấm hút tốt.
Không gây dị ứng đối với mọi loại da.
Thân thiện đối với môi trường

Nhược điểm của dòng vải lanh

Vải có độ co giãn và đàn hồi thấp
Dễ bị gãy sợi chỉ nếu không được bảo quản tốt làm rách áo.
Dễ bị tình trạng nhăn áo, thường xuyên cần ủi đồ.

Những điều có thể bạn chưa biết về Vải Lanh

Thời xưa vải Lanh được sử dụng để làm sách, bạn có thể tìm hiểu qua cuốn sách cổ Liber Linteus.
Được người trung cổ sử dụng làm lá chắn và áo giáp hoặc có thể sử dụng làm dây cung.
Tiền giấy làm từ 25% vải lanh và 75% bông
Váy được làm từ vải lanh đã được xuất hiện từ 2800 năm trước công nguyên.
Dùng để uớp xác cơ thể ở Ai Cập
Đồ bền khi sản pẩm ướt cao hơn khô.

Như vậy Sông Hồng đã giới thiệu cho bạn toàn bộ thông tin cần thiết về vải làm từ cây lanh (Vải lanh). Hi vọng với những gì được chia sẻ ở trên đã cung cấp thêm nhiều kiến thức cho bạn.